Facebook
Twitter

Wybierz język strony:

   
Fundacja Biebrzańska Dziukijos VVG Kalvarija VVG Biebrzański dar natury
Facebook
Twitter
 
Gmina Mońki

Mońki

Mońki
Gmina Mońki jest gminą miejsko – wiejską, położoną w centralnej części województwa podlaskiego. Sąsiaduje z gminami: Knyszyn, Krypno, Jaświły, Goniądz oraz Trzcianne, które razem z Gminą Jasionówka tworzą powiat moniecki. Sieć osadniczą gminy tworzy miasto oraz 42 wsie. Miasto pełni funkcję ponadlokalnego ośrodka usługowego, przemysłowego i kulturalnego.
Przez teren miasta i gminy przebiega droga krajowa Nr 65 (669) o znaczeniu regionalnym i krajowym: Białystok - Mońki - Grajewo – Ełk trasa zapewniająca połączenie z przejściami na Litwie i Białorusi. Na terenie gminy ma ona długość 13 km. Duże znaczenie dla miasta i gminy ma także przebiegająca linia kolejowa Białystok - Grajewo – Ełk, która jest szansą rozwoju miasta Mońki.
Gmina Mońki to również obszar o wspaniałych walorach turystycznych zaopatrzony w odpowiednie zaplecze usługowe. Istnieje możliwość organizowania: biwaków, kolonii letnich i zimowych dla dzieci i młodzieży, kompleksowej obsługi sympozjów, bankietów, spływów kajakowych, a zimą kuligów oraz organizacji polowań m. in. na ptactwo wodne, zające. Turystom odwiedzającym ten region oferowane są wycieczki po szlakach turystycznych Biebrzańskiego Parku Narodowego i Puszczy Knyszyńskiej, gdzie można obserwować unikatową w skali Europy faunę i florę. Ale oprócz atrakcyjności jego przyrody bogaty jest też w interesującą i przez wielu nie znaną historię.


Centrum gminy jest miasto powiatowe Mońki. Wieś powstała na początku XVI wieku, a nazwę swą zawdzięcza mieszkającej tu szlachcie z rodu Mońków. Duże znaczenie dla miejscowości miała budowa linii kolejowej w latach 80-tych XIX w. i lokalizacja w Mońkach stacji kolejowej. Od tej pory nastąpił szybki rozwój miejscowości. W 1866 roku było tu zaledwie dymów, zaś w latach 20. XX wieku już 31 dymów. W okresie międzywojennym pojawiła się też potrzeba powołania samodzielnej placówki parafialnej w Mońkach, która została utworzona w 1920 r. Szybki rozwój miejscowości miał miejsce w latach 1954-1975, kiedy Mońki stanowiły siedzibę powiatu. W 1965 r. miejscowość została obdarzona prawami miejskimi, zaś od 1999 r. ponownie stanowi siedzibę powiatu.

Atrakcje turystyczne:

Ogród dworski Wojszki
Bezstylowy ogród dworski powstał w XIX  w. Kompozycja zachowała się śladowo. Do czasów współczesnych zachował się kamienny budynek gospodarczy z 1896 r. oraz drugi kamienny budynek w kształcie litery „L”. Są także pozostałości po dawnym stawie rybnym.
 
Folwark w Hornostajach
Folwark w Hornostajach założono w II połowie XVI w., usytuowany był w sąsiedztwie gościńca knyszyńskiego na terenie łagodnie opadającym w kierunku wschodnim. Ogród powstał w końcu XVIII w. w miejscu dotychczasowego folwarku. Po zakończeniu działań wojennych po 1945 roku rozebrano dwór i większość budynków. Z dawnej kompozycji pozostały tylko do dziś: aleja lipowa, sadzawka i kanał oraz ślady po dwóch innych sadzawkach.
 
Ogród dworski – Sikory
Ogród dworski o powierzchni 3,5 ha powstał w XVI w. Wieś Sikory znana już jest ze źródeł XVI wiecznych. Początkowo nosiła nazwę Nareśla-Sikory. Osada powstała najprawdopodobniej końcu XV lub początku XVI w. Leżała na terenie, przez który biegła historycznie granica etniczna i administracyjna pomiędzy osadnictwem polskim i litewskim na Podlasiu. W 1939 r. przeprowadzono parcelację majątku, z którego władze sowieckie utworzyły 2 kołchozy. W dworku mieściła się siedziba NKWD i areszt. Po roku 1944 r. majątek upaństwowiono.
 
Młyn wodny w Sikorach
Pierwsza wzmianka o młynie pochodzi z rejestru pogłównego 1635 r.  Pisze w nim, że właściciel największego działu w Sikorach Stefan Wojno, opłacił podatek od poddanych i młyna w Sikorach. Część urządzeń wymieniono, a ta dobra pozostała. Specjalistyczne urządzenia młyna wytworzono w fabryce Leitba-Gotlieba, właścicielem, której był polski Żyd. Młyn funkcjonował do lat 70, obecnie został odnowiony.
 
Pisarowa Góra
Grodzisko w Krzeczkowie, nazwane prawdopodobnie od zabudowań mieszczących się tam budynków siedziby gminy w końcu XIX i pocz. XX w. W 1998 r. odkryto tam wczesnośredniowieczne grodzisko w Krzeczkowie. W trakcie wykopalisk 2000 r. odnaleziona tam pozostałości spalonego budynku, a w jednej z izb zawalony piec kaflowy. Na kaflach spotykane są wypukłe przedstawienia: Lwa, inne z herbem Lubicz i monogramami: „K.Ż.G.(?).M.”
 
Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej i Św. Kazimierza
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę Niepodległości erygowano pierwszą parafię w Mońkach.  Proboszczem był ks. Mieczysław Małynicz-Malicki i to dzięki niemu wybudowano kaplicę murowaną i rozpoczęto przygotowania do budowy kościoła. Projekt nowej świątyni nawiązującej swoim charakterem do renesansu, wykonał znany architekt Stefan Szyller. Prace przy budowie kościoła rozpoczęły się w 1923 r., poświęcenia dokonał w 1931 r. abp Romuald Jałbrzykowski.
 
Twierdza Osowiec
Twierdza Osowiec to niewątpliwie najcenniejszy zabytek powiatu monieckiego. Położona jest ona na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, co tym bardziej zachęca do zwiedzenia tego unikatowego przykładu carskiej architektury obronnej. Większość obiektów znajduje się na obszarze jednostki wojskowej, której władze udostępniły ją do zwiedzania. Od chwili wybudowania w 1892 roku Twierdza Osowiec miała ogromne znaczenie strategiczne, gdyż zamykała jedyną przeprawę przez rozległe bagna i rozlewiska biebrzańskie. Mimo, że posiadała tylko cztery forty, stanowiła jedną z najsilniejszych twierdz, a zawdzięczała to dobrze rozwiniętemu systemowi przedpól i śluz. W czasie I wojny światowej trzykrotne próby jej zdobycia przez wojska niemieckie nie powiodły się - rosyjską załogę ewakuowano stąd dopiero w sierpniu 1915 roku w związku z ogólnie niekorzystną sytuacją na całym froncie. W okresie międzywojennym mieściła się tu m.in: Centralna Szkoła Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza, dwa szwadrony 9 Pułku Strzelców Konnych im. Gen. Pułaskiego oraz dywizjon artylerii KOP "Osowiec". Znaczenie strategiczne Twierdzy dostrzeżono również w czasie II wojny światowej, kiedy to zarówno wojska sowieckie, jak i niemieckie, oparły swą obronę w tym rejonie właśnie na bagnach biebrzańskich.
Przy jednostce działa Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne, którego członkowie chętnie oprowadzą po Twierdzy, jej mrocznych i tajemniczych schronach, po terenach, podziemiach, a także "tunelu śmierci", w którym pokutuje duch carskiego oficera. Przewodnicy opowiedzą też o historii obiektu i związanych z nim legendach, zjawach oraz duchach.
Twierdza Osowiec to miejsce atrakcyjne nie tylko dla turystów. Od lat zadomowiły się tu liczne gatunki zwierząt, m.in.: orzeł bielik, łosie i sarny, w fosach spotkać można też ryby, bobry i zaskrońce. W obiektach fortyfikacyjnych znajduje się również jedno z największych zimowisk nietoperzy w Polsce.
 
Biebrzański Park Narodowy
Najcenniejszym obiektem przyrodniczym powiatu jest unikatowy na skalę europejską Biebrzański Park Narodowy. Stanowi on jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo meandrującą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów, fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki, łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu przeszło 200 gatunków. Najrzadsze z nich to: orzeł bielik, orlik grubodzioby, bocian czarny, wodniczka oraz - stanowiący symbol Biebrzańskiego Parku Narodowego - batalion. W korycie meandrującej Biebrzy, jej dopływach oraz starorzeczach żyje także kilkadziesiąt gatunków ryb i innych zwierząt wodnych.
O walorach tych terenów decyduje również bogactwo flory. To właśnie nad Biebrzą można wciąż spotkać rzadkie i ginące gatunki roślin, np.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wierzbę borówkolistną, skalnicę torfowiskową czy gnidosza królewskiego.Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy też ocalenie wielu gatunków roślin i zwierząt. Już na początku dwudziestego stulecia utworzono tu dwa ścisłe rezerwaty przyrody: Czerwone Bagno i Grzędy. Kiedy w okresie II wojny światowej niemal całkowicie wytępiono w Polsce populację łosia, to jedynie tylko na terenie Czerwonego Bagna przetrwało kilka osobników tego gatunku. Dały one początek odrodzeniu się tych zwierząt. W latach powojennych potomkowie biebrzańskich łosi przewędrowały do odległych obszarów Polski, a także za jej granice. Dziś, przy odrobinie szczęścia i cierpliwości, turysta czy przyrodnik bez trudu spotka żyjącego nad Biebrzą łosia. Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy również odtworzenie w naszym kraju całkowicie wymarłych niegdyś bobrów. W 1949 roku 18 sztuk tego gatunku sprowadzono z Białorusi do kanałów okalających Twierdzę Osowiec. Tutejsze rzeki, rzeczki i kanały okazały się istnym rajem dla tych zwierząt.

 
Copyright (c) 2013. Fundacja Biebrzańska. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykonanie 3Step sp. z o.o.
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Informacje opracowane przez Fundację Biebrzańską i LGD Biebrzański Dar Natury. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
 
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Informacje opracowane przez Fundację Biebrzańską i LGD Biebrzański Dar Natury. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi