Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej i św. Kazimierza Królewicza w Mońkach
Kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej i św. Kazimierza Królewicza w Mońkach ma historię krótką, lecz burzliwą. Parafia w nowo powstałej i ciągle rozwijającej się osadzie kolejowej powołana została w 1920 roku. Pierwszą wzniesioną w Mońkach murowaną świątynią była kaplica p.w. św. Kazimierza połączona z plebanią. Tutaj miały odbywać się nabożeństwa do czasu ukończenia kościoła. Do budowy kaplicy, a następnie kościoła użyto cegieł z rozbiórki carskich koszar w Osowcu, które parafianie transportowali wozami na plac budowy. W 1923 roku Kazimierz i Wiktor Mońkowie ofiarowali plac pod budowę kościoła i założenie cmentarza grzebalnego, położony na wysokim, piaszczystym wzgórzu w centrum miejscowości. W 1923 roku ruszyły prace budowlane według projektu wziętego architekta Stefana Szyllera, autora m.in. warszawskiej Zachęty. Nowy kościół, na który twórca nałożył renesansowo-barokowy kostium stylistyczny, był imponującą budowlą
o krótkim, lecz szerokim korpusie nawowym przeciętym jeszcze szerszym transeptem, na środku którego wznosiła się „renesansowa” kopuła ukryta całkowicie w konstrukcji dachowej. Nad kościołem górowała masywna, wielokondygnacyjna wieża ustawiona przed fasadą, nakryta imponującym hełmem z glorietą. Kościół ukończono w 1935 roku dzięki wysiłkowi wszystkich parafian. Niedługo jednak cieszyli się oni nową świątynią. Pod koniec czerwca 1941 roku cofające się wojska rosyjskie ostrzelały kościół z ciężkich dział. Zniszczony został cały dach, uszkodzone mury, a ogromna wieża - według słów proboszcza - chwiała się pod podmuchami wiatru. Monieccy parafianie ponownie przystąpili do pracy i już w listopadzie 1941 roku ukończyli remont kościoła. Nie był to jednak koniec ich wysiłków. 11 lipca 1944 roku cofający się żołnierze, tym razem niemieccy, wysadzili kościół, który został zburzony aż do fundamentów.
Zanim podjęto odbudowę świątyni parafialnej, w 1946 roku odnowiono i powiększono kaplicę św. Kazimierza, która ponowie miała pełnić funkcję tymczasowego kościoła parafialnego. W sprawie projektu zwrócono się do architekta Mariana Sordyla, który korzystając z zachowanych rysunków Szyllera stworzył niemal kopię zburzonej świątyni. Wystawiono ją na dobrze zachowanych fundamentach poprzedniego kościoła w ciągu niecałej dekady (1958-1966).
Kościół moniecki jest trójnawową bazyliką z krótkim transeptem, do którego ścian szczytowych przylegają niskie kaplice. Do elewacji zachodniej dostawione jest prosto zamknięte prezbiterium i dwa pomieszczenia pomocnicze. Nad fasadą wznosi się masywna dzwonnica – czworoboczna w dolnych kondygnacjach i ośmioboczna w górnych. Jej hełm zwieńczony jest dwiema glorietami ozdobionymi kulami na postumentach. Wnętrze, podzielone na nawy masywnymi filarami, przekryte jest sklepieniem krzyżowym. Nad skrzyżowaniem naw rozpięto sklepienie zwierciadlane, które zastąpiło trudną do realizacji kopułę. Ściany i sklepienia całkowicie pokrywa barwna polichromia, wykonana w duchu renesansu w latach 70. XX wieku przez malarzy i konserwatorów dzieł sztuki: Władysławę Kamińską-Tiunin, Konstantego Tiunina, Marka Karpa i Roberta Stpiczyńskiego. Wyposażenie kościoła (neobarokowe ołtarze, organy) pochodzi z lat 60. XX wieku.
o krótkim, lecz szerokim korpusie nawowym przeciętym jeszcze szerszym transeptem, na środku którego wznosiła się „renesansowa” kopuła ukryta całkowicie w konstrukcji dachowej. Nad kościołem górowała masywna, wielokondygnacyjna wieża ustawiona przed fasadą, nakryta imponującym hełmem z glorietą. Kościół ukończono w 1935 roku dzięki wysiłkowi wszystkich parafian. Niedługo jednak cieszyli się oni nową świątynią. Pod koniec czerwca 1941 roku cofające się wojska rosyjskie ostrzelały kościół z ciężkich dział. Zniszczony został cały dach, uszkodzone mury, a ogromna wieża - według słów proboszcza - chwiała się pod podmuchami wiatru. Monieccy parafianie ponownie przystąpili do pracy i już w listopadzie 1941 roku ukończyli remont kościoła. Nie był to jednak koniec ich wysiłków. 11 lipca 1944 roku cofający się żołnierze, tym razem niemieccy, wysadzili kościół, który został zburzony aż do fundamentów.
Zanim podjęto odbudowę świątyni parafialnej, w 1946 roku odnowiono i powiększono kaplicę św. Kazimierza, która ponowie miała pełnić funkcję tymczasowego kościoła parafialnego. W sprawie projektu zwrócono się do architekta Mariana Sordyla, który korzystając z zachowanych rysunków Szyllera stworzył niemal kopię zburzonej świątyni. Wystawiono ją na dobrze zachowanych fundamentach poprzedniego kościoła w ciągu niecałej dekady (1958-1966).
Kościół moniecki jest trójnawową bazyliką z krótkim transeptem, do którego ścian szczytowych przylegają niskie kaplice. Do elewacji zachodniej dostawione jest prosto zamknięte prezbiterium i dwa pomieszczenia pomocnicze. Nad fasadą wznosi się masywna dzwonnica – czworoboczna w dolnych kondygnacjach i ośmioboczna w górnych. Jej hełm zwieńczony jest dwiema glorietami ozdobionymi kulami na postumentach. Wnętrze, podzielone na nawy masywnymi filarami, przekryte jest sklepieniem krzyżowym. Nad skrzyżowaniem naw rozpięto sklepienie zwierciadlane, które zastąpiło trudną do realizacji kopułę. Ściany i sklepienia całkowicie pokrywa barwna polichromia, wykonana w duchu renesansu w latach 70. XX wieku przez malarzy i konserwatorów dzieł sztuki: Władysławę Kamińską-Tiunin, Konstantego Tiunina, Marka Karpa i Roberta Stpiczyńskiego. Wyposażenie kościoła (neobarokowe ołtarze, organy) pochodzi z lat 60. XX wieku.
Galeria zdjęć
